Jak przebiega leczenie jaskry? Przegląd możliwości i najczęstsze pytania

Najkrócej: leczenie jaskry polega na obniżeniu ciśnienia wewnątrzgałkowego i ochronie nerwu wzrokowego. W praktyce wykorzystuje się trzy ścieżki: krople do oczu (farmakoterapia), zabiegi laserowe oraz chirurgię, dobierane indywidualnie do typu i zaawansowania choroby. Poniżej znajdziesz uporządkowany przegląd metod, wskazań i odpowiedzi na najczęstsze pytania.

Przeczytaj również: Mezoterapia mikroigłowa Chełm

Dlaczego obniżamy ciśnienie w jaskrze i jak oceniamy cel terapii?

Jaskra uszkadza włókna nerwu wzrokowego. Głównym czynnikiem modyfikowalnym jest ciśnienie wewnątrzgałkowe. Ustalając leczenie, specjalista określa tzw. docelowe ciśnienie dla danego pacjenta – na podstawie wyjściowych wartości, stopnia ubytków pola widzenia, grubości rogówki i tempa progresji. Cel może się zmieniać wraz z przebiegiem choroby.

Przeczytaj również: Operacja na palce młotkowate - kiedy jest potrzebna?

Regularne kontrole (tonometria, OCT nerwu wzrokowego, pole widzenia, gonioskopia) pozwalają ocenić, czy ciśnienie i parametry strukturalne mieszczą się w zakresie celu oraz czy konieczna jest modyfikacja terapii.

Przeczytaj również: Usuwanie stulejki - na czym polega zabieg?

Farmakoterapia: krople obniżające ciśnienie

Farmakoterapia zwykle stanowi pierwszy etap postępowania, zwłaszcza w jaskrze z otwartym kątem. Stosuje się krople obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe, które:

• zmniejszają wytwarzanie cieczy wodnistej,
• zwiększają jej odpływ przez beleczkowanie lub naczyniówkę,
• albo łączą oba mechanizmy.

Wybór preparatu i częstość dawkowania zależą od profilu pacjenta, współistniejących chorób oraz tolerancji. Przy zmianie lub łączeniu leków ocenia się odpowiedź ciśnieniową i możliwe działania niepożądane (np. zaczerwienienie, podrażnienie). Prawidłowa technika zakraplania (docisk worka łzowego na 1–2 minuty, przerwy między preparatami) ogranicza ogólnoustrojowe wchłanianie.

Laseroterapia: opcja samodzielna lub uzupełniająca

Laserowe metody leczenia mogą stanowić alternatywę lub uzupełnienie kropli. Najczęściej stosuje się:

• Selektywną trabekuloplastykę (SLT) – oddziałuje na beleczkowanie, wspierając odpływ cieczy w jaskrze z otwartym kątem.
• Laser mikropulsowy (MLT) – wykorzystuje impulsy o niskim cyklu pracy; celem jest modulacja beleczkowania bez ciągłego przegrzewania.
• Irydotomię YAG – w jaskrze zamykającego się kąta tworzy się niewielki otwór w tęczówce, by wyrównać ciśnienie między komorami oka i zapobiec napadom zamknięcia kąta.

Dobór metody zależy od typu jaskry, anatomii kąta przesączania i dotychczasowego leczenia. Po zabiegu obowiązuje kontrola i instrukcja dotycząca kropli przeciwzapalnych oraz dalszej obserwacji.

Chirurgia: gdy potrzebna jest większa redukcja ciśnienia

W stadium średniozaawansowanym lub zaawansowanym rozważa się zabiegi chirurgiczne, których wspólnym celem jest utworzenie alternatywnych dróg odpływu cieczy wodnistej. W praktyce wykorzystuje się:

Trabekulektomię – klasyczne wytworzenie przetoki filtracyjnej pod spojówką. Sklerektomię głęboką – bez pełnej penetracji gałki ocznej, z modyfikacją oporu odpływu. Mikroprzetoki filtracyjne oraz implanty drenujące – elementy wspomagające kontrolowany odpływ cieczy.

Coraz częściej rozpatruje się także MIGS (małoinwazyjne zabiegi przeciwjaskrowe), które wykonuje się przez niewielkie dostępy, zwykle z wykorzystaniem implantów wspierających odpływ. Te metody rozważa się u wybranych pacjentów, często na wcześniejszych etapach niż operacje klasyczne.

Nowoczesne technologie i miejsce ich stosowania

W wybranych wskazaniach wykorzystuje się rozwiązania takie jak Laser Cyclo G6 (procedury cyklofotokoagulacji) czy implanty drenujące. Decyzję o zastosowaniu konkretnego narzędzia podejmuje się po analizie rodzaju jaskry, budowy oka oraz dotychczasowej odpowiedzi na leczenie.

Jak wygląda ścieżka leczenia krok po kroku?

Typowy przebieg obejmuje: rozpoznanie, ustalenie ciśnienia docelowego, wdrożenie kropli, kontrolę efektu i tolerancji, ewentualne dołączenie laseroterapii, a w razie potrzeby decyzję o zabiegu chirurgicznym (klasycznym lub MIGS). Indywidualizacja terapii oznacza, że kolejność i zakres działań różnią się między pacjentami.

Po każdej interwencji ustala się nowy punkt odniesienia i harmonogram badań kontrolnych. W razie progresji lub niedostatecznego obniżenia ciśnienia modyfikuje się plan postępowania.

Jaskra z otwartym kątem a jaskra zamykającego się kąta – różnice w decyzjach

W jaskrze z otwartym kątem częściej rozpoczyna się od kropli i rozważa SLT/MLT jako uzupełnienie lub alternatywę. W jaskrze zamykającego się kąta ważna jest ocena anatomiczna – przy wąskim lub zamkniętym kącie priorytetem bywa irydotomia YAG lub inne działania udrażniające kąt, a następnie leczenie utrzymujące docelowe ciśnienie.

Kontrole i monitorowanie efektów terapii

Systematyczne kontrole okulistyczne obejmują pomiar ciśnienia, ocenę tarczy nerwu wzrokowego (OCT, oftalmoskopia), badanie pola widzenia i gonioskopię. Ustala się je z uwzględnieniem stadium choroby i historii progresji. Monitorowanie zapewnia wczesne wykrycie zmian i umożliwia bezpieczną modyfikację leczenia.

Rehabilitacja i zalecenia po zabiegach

Po laseroterapii lub chirurgii pacjent otrzymuje precyzyjne instrukcje dotyczące stosowania leków, higieny oka, ograniczeń wysiłkowych oraz terminów kontroli. Zgłaszanie dolegliwości (ból, nagłe pogorszenie widzenia, obfite łzawienie) przyspiesza ocenę i wprowadzenie odpowiednich zaleceń.

Najczęstsze pytania pacjentów o leczenie jaskry

Czy jaskrę można wyleczyć? Jaskra to przewlekła choroba. Postępowanie ma na celu ochronę nerwu wzrokowego przez utrzymanie ciśnienia na poziomie docelowym i spowolnienie postępu zmian.

Kiedy rozważa się laser lub chirurgię? Gdy krople nie pozwalają utrzymać ciśnienia w granicach celu, gdy występują działania niepożądane, problemy z regularnością stosowania lub gdy anatomia kąta tego wymaga.

Czy leczenie różni się między oczami? Tak, jeśli stopień zaawansowania lub anatomia są odmienne, plan może się różnić dla każdego oka.

Jak często zgłaszać się na badania? Harmonogram kontroli ustala się indywidualnie. Zwykle częściej na początku leczenia lub po zmianach terapii, a rzadziej w stabilnym przebiegu.

Czy aktywność fizyczna wpływa na jaskrę? Umiarkowany wysiłek zwykle jest korzystny ogólnoustrojowo. Niektóre dyscypliny odwracające głowę poniżej tułowia mogą krótkotrwale podnosić ciśnienie w oku – warto omówić to podczas wizyty.

Kiedy pilnie zgłosić się na konsultację?

Natychmiastowego kontaktu medycznego wymagają objawy mogące sugerować ostry wzrost ciśnienia: nagły ból oka lub głowy po stronie oka, gwałtowne pogorszenie widzenia, tęczowe obwódki wokół świateł, nudności. W takiej sytuacji nie należy czekać na planową kontrolę.

Jak przygotować się do wizyty i wspierać terapię na co dzień?

Przynieś listę aktualnych leków, wyniki poprzednich badań i informacje o chorobach towarzyszących. Zapisuj godziny aplikacji kropli i ewentualne objawy. Ustal z osobą prowadzącą plan kontroli oraz prostą rutynę zakraplania (np. przypomnienia w telefonie). Stałość nawyków sprzyja utrzymaniu ciśnienia w docelowym zakresie.

Gdzie szukać rzetelnych informacji?

Sprawdzone kompendia i wytyczne to dobry punkt odniesienia. Więcej o możliwościach operacyjnych znajdziesz pod linkiem: Leczenie jaskry. Pamiętaj, że decyzje terapeutyczne wymagają oceny klinicznej z uwzględnieniem indywidualnych uwarunkowań.